Cecile de Grijs (Cecile van den Akker - de Grijs)
Cecile de Grijs is te Utrecht
uit muzikale ouders geboren. Haar moeder, Jeanne de Grijs van Boesschoten had een
conservatoriumopleiding als pianiste en begon later een pedagogisch instituut voor dans &
muziek. Haar vader, Frans de Grijs was amateur violist. Maar al generaties daarvoor waren er
musici in de familie. Zoals Jacobus Haak (1815 - 1877), horlogemaker
en violist te Utrecht. Jacobus trad regelmatig voor Johannes Brahms op.
Jacobus Haak rond 1880 ( uit : Utrecht in oude
ansichten)
Cecile met moeder op vierjarige leeftijd Prospectus
muziekschool Opleiding Cecile kreeg van haar vierde tot haar veertiende
jaar muzikale vorming en pianoles van haar moeder. In deze periode kreeg zij ook
een aantal lessen van Willem Andriessen (toen directeur van het Haags
conservatorium). Op elfjarige leeftijd trad zij voor het
eerst op voor de KRO en speelde een Beethoven sonate. In hetzelfde
jaar speelde zij het eerste deel van het 1e pianoconcert van
Beethoven met een Utrechts
orkest. Na de lagere school ging zij naar het
lyceum. In het derde jaar volgde ze de voorbereidende klas voor het conservatorium. Daarna
kiest zij met volle overtuiging voor de muziek, verlaat het lyceum en wordt als veertienjarige de
jongste leerling op het Utrechtse Conservatorium. Haar
pianodocent was de bekende pianist, componist en pedagoog Gerard Hengeveld. Van Hendrik
Andriessen, directeur van het Utrechts conservatorium, kreeg ze algemene muziekleer.
Gerard Hengeveld Hendrik Andriessen Na het
conservatorium behaalt zij haar solistendiploma waarvoor de eisen hoog lagen: een
veertigtal composities
verdeeld over allerlei genres concertrijp uit het hoofd kunnen uitvoeren. Het examen werd
afgenomen in een volle zaal van het gebouw van Kunsten & Wetenschappen: het was een openbaar
concert. Zij voert zeven composities uit waaronder twee stukken met orkest:
Mozart’s pianoconcert KV 414, en de “Valse Caprice” van Saint-Saëns. De dagbladkritieken prijzen haar
gezonde muzikaliteit, virtuositeit, typisch vrouwelijke en fijne toets, briljante pianistiek, parelend
spel en haar betoverende klankeffecten. Het diploma wordt haar uitgereikt door Hendrik Andriessen.
In zijn toespraak stelt hij vast dat het conservatorium in Cecile de Grijs een pianiste heeft
afgeleverd die in het toekomstige muziekleven een rol van belang kan gaan vervullen. Na haar solistenexamen volgde zij in
Parijs gedurende twee jaar cours de perfectionnement bij de wereldbefaamde pianiste-pedagoge
en “grande dame” Marguerite Long. Long werkte met componisten
als Debussy, Fauré en Ravel. Het was een voorrecht je bij zo’n eminente grootheid
verder te mogen ontwikkelen. Er kwam een radio-uitzending bij Radio France uit voort, waar zij
in latere jaren vaker een recital zou geven.
Marguerite Long rond 1930 Nog voor haar solistenexamen wordt ze
uitgenodigd voor een optreden met het Utrechts Stedelijk Orkest voor een uitvoering
van Beethoven’s 1e pianoconcert. Ook is er dan de eerste van de vele radio uitzendingen
die de komende tientallen jaren in binnen- en buitenland zullen volgen. Al
tijdens haar conservatoriumperiode begon zij met een lespraktijk die zij in de
loop van de jaren
verder uitbouwde. Zij leidde daarin later velen op voor het staatsexamen piano
en gaf workshops
en masterclasses voor piano en ensembles. Naast alle
muzikale activiteiten vindt Cecile tijd om een ander talent: tekenen, uit te
leven. Zij neemt teken-
en schilderlessen bij Adri Pieck, een nichtje van Anton.
Tekening van Cecile rond 1940 Carrière In haar
carrière trad zij veel solistisch op in binnen- en buitenland. Behalve met
recitals soleerde
zij met orkesten als het Omroep Kamerorkest, het Radio Philharmonisch Orkest, het Utrechts
Stedelijk Orkest, het Rotterdams Philharmonisch Orkest, het Residentie Orkest en andere
stedelijke orkesten. Onder leiding van dirigenten als André Rieu (senior), Paul
van Kempen, Paul
Hupperts, Eduard Flipse, Willem van Otterloo, Roberto Benzi, Helmuth Thierfelder,
Ernest Bour en Jean Fournet.
Van 1960
tot 1970 werkt ze geregeld samen met componist, pianist Hans Osieck. Ze trad
op in talloze kleinere en alle grote Nederlandse concertzalen. In latere jaren
ook met buitenlandse
orkesten. Ook trad zij een paar maal op met orkest in het kader van het Holland
Festival.
In 1975 zal zij dat nog een keer solistisch doen. Zij was ook actief op het gebied van de kamermuziek en
vormde of maakte deel uit van duo’s, trio’s en kwartetten met verschillende instrumentalisten.
Ze werkte
ook vaak samen met zangers en zangeressen, waaronder Elisabeth Cooymans, Rosemary
le Gras-Pierson, Magda van Oirschot en Mario Veldpape. Onder andere in het kader van
De Vrienden van het Lied. In 1977 nam
ze met mezzo-sopraan Rosemary le Gras-Pierson de grammofoonplaat ‘Veldboeket’
op.
Grammofoonplaat
Veldboeket, Eurosound, 1977 Er waren vele
radio- en enkele televisie uitzendingen. Bij de AVRO, EO, KRO, NCRV, NOS/NPS, TROS, VARA en Veronica. Verder bij de BRT in België, in
Frankrijk bij France-3 en de
RDF, in Duitsland bij de HRF en WDR. Een aantal uitzendingen werd gerelayeerd naar andere
landen o.a. Hongarije en Canada. Verder waren er in latere jaren radio en televisie-opnamen
in Polen, Israel, Iran en Colombia. Zij was
meerdere keren te gast in muzikale interviewprogramma’s als Für Elise, Aubade, Liever de
lucht in, Nederland Muziekland Klassiek en Platenzaak. Cecile
recenseerde in de Tijd-Maasbode en de Gelderlander een tiental jaren muziek- en
balletuitvoeringen. In 1958 trouwde ze met Jan Sieger van
den Akker. Voor elkaar gevallen tijdens de pianolessen die hij bij haar volgde. Ze
verlieten haar geliefde Utrecht en verhuisden naar Noord-Brabant. Zij kreeg drie kinderen
hetgeen haar niet belette haar carrière voort te zetten. Elk van de drie kinderen kreeg de muziek
mee doordat zij tijdens de zwangerschappen respectievelijk optrad in K&W in
Utrecht en Mozart’s pianoconcert KV414 speelde, voor de radio zijn KV271, en voor Radio
France-3 een pianorecital gaf. De kinderen; Jeanneleine, Sieger Frans
en Hjalmar Felix zijn harpiste, pianist en beeldend kunstenaar.
Cecile de Grijs en Jan Sieger van den Akker,
1958 Vanaf deze periode neemt haar wat overwegend
een solocarrière is een bewust gekozen wending en gaat zij zich meer en meer
wijden aan de verschillende vormen van samenspel. Na haar verhuizing van Eindhoven naar
Oisterwijk in 1969 bouwt ze daar een nieuwe lespraktijk op. Van 1966 tot 1988 is ze
docent piano (later ook voor ensemblespel) aan het Brabants Conservatorium te Tilburg.
Zuid-Nederlands
Trio In het begin van deze periode ontstaat het
Zuid-Nederlands Trio; met Heleen Andriessen (fluit) en Piet Kingma (hobo).
Het
Zuid-Nederlands Trio in 1969, met rechts Heleen Andriessen en Piet Kingma Het Zuid-Nederlands Trio trad van 1967
tot 1973 op in binnen- en buitenland, ook voor de radio. Bijzonder was het optreden in 1972 ter gelegenheid
van de 80e verjaardag van Hendrik Andriessen. Daar werd ook de compositie
uitgevoerd die Hendrik voor het trio schreef: “Drie romantische liederen”, op tekst van de
Limburgse dichter Pierre Kemp. De liederen werden gezongen door Elisabeth Cooymans. Pianoduo
Cecile de Grijs - Tine Dispa Met het pianoduo de Grijs - Dispa trad
Cecile vanaf 1970 ruim twintig jaar frequent op, ook met orkest en koor, in binnen- en buitenland. Tine en
Cecile gaven huisconcerten, traden op voor kunstkringen, in de series Kasteel- en
Kurhausconcerten, in talloze kleine en de grote Nederlandse concertzalen, en voor radio
en televisie.
Pianoduo
de Grijs - Dispa in het Concertgebouw te Amsterdam, 1987 Later volgden
buitenlandse tournees: Iran, Colombia, Polen, Egypte, Israël, Marokko, Turkije, Spanje, Portugal. Ook daar volgden
radio- en tv uitzendingen. In sommige landen traden zij in meerdere jaren op. In Polen speelden
ze met het Orkiestra Symfoniczna Filharmonii van Olsztyn. In Egypte in opeenvolgende
jaren met het Cairo Symphony Orchestra. In Turkije met het Istanbul Devlet Senfoni
Orkestrasi voor een zaal met 3000 toehoorders. Daarnaast werden in deze landen
in diverse
steden recitals gegeven. In haar
lange carrière ervoer het duo vele muzikale en andere hoogtepunten. Zo werd het in 1975 door de NOS
uitgenodigd deel te nemen aan de feestelijke opening van het Holland Festival. CBS
bracht in 1979 een grammofoonplaat van het duo uit in de serie “Nederlandse
opnamen van grote
allure”. Op deze elpee werken van Debussy, Ravel en Saint- Saëns.
Grammofoonplaat pianoduo,
CBS, 1979 In 1984 werd het duo uitgenodigd deel te nemen aan het Grand
Piano Festival, georganiseerd door het
Pulitzer Hotel en Cristofori aan de Prinsengracht, Amsterdam. Samen met twee Nederlandse
pianisten, Toos Onderdenwijngaard en Daniel Wayenberg, beiden oud- leerlingen
van Marguerite Long, verkeerden zij daar met de fine fleur van de
internationale pianowereld:
een dertigtal pianisten als Rudolf Buchbinder, Alexandre Rabinovitz, Yuri Egorov,
Jean-Yves Thibaudet, Ana-Maria Vera, Alwin Bär, en het Turkse pianoduo Süher en
Güner
Pekinel. Bij Pulitzer en Cristofori was het duo
vaker te gast, zowel voor optredens als voor het geven van masterclasses. In het kader van Musica 85 ter
herdenking van het geboortejaar 1685 van Bach, Händel en Scarlatti werd het duo uitgenodigd om
“De dag van de muziekkritiek” in Odeon, Amsterdam op te luisteren met een vertolking van
Debussy’s “La mer”. Het duo
gaf workshops en masterclasses, o.a. in het kader van de EPTA, en in het buitenland.
Er verschenen regelmatig interviews in dagbladen alsmede in het klassieke muziektijdschrift
“Luister” (juli 1984).
Klik
op link voor het hele interview Waar Wouter Paap indertijd voor Cecile
een cadens voor Haydn’s pianoconcert in D schreef, schreven meerdere Nederlandse
componisten composities voor het pianoduo: Victor Striker, Wim Thijsse, Ary Verhaar en Peter
Visser. Faits
divers Van 1982
tot de opheffing in 1998 was ze lid van de Commissie
Staatsexamen Muziek (hoofdvak
piano) terwijl zij ook zitting had in andere examencommissies en vakjury’s. Verder
was zij bestuurslid van verschillende op muziekgebied actieve stichtingen. Halverwege de jaren negentig werd ze
meerdere keren gevraagd voor masterclasses in La Châtre in Frankrijk. ‘Le
Bestiaire’ In 1997 en 1998 gaf ze een reeks
concerten met basbariton Mario Veldpape en beeldend kunstenaar Hjalmar van den Akker rondom
de liederencyclus ‘Le Bestiaire’ van Francis Poulenc (teksten van Guillaume
Apollinaire). Op diverse locaties in Nederland (het Gebouw voor Kunsten & Wetenschappen in
Utrecht, kasteel Heeswijk-Dinther, kasteel Ammersoyen, sociëteiten) werden liederen ten gehore
gebracht met dieren als thema. Tijdens deze concerten werden
op de liederen geïnspireerde schilderijen van Hjalmar op het podium geëxposeerd.
Affiche Beestenspul, 1999 ‘Petite Messe Solennelle’ In 2004 nam
ze deel aan een aantal uitvoeringen van de ‘Petite Messe Solennelle’ van Rossini. Met
o.a. Mario Veldpape, Jaap Smit, Nigel Durrant, Marjan van Eldik, Elma van den Dool en
het Vocaal Ensemble Oss. ‘Rapsodie in C’ Jan Sieger van
den Akker, Cecile’s echtgenoot heeft haar in 2005 ‘Rapsodie in C’ geschonken. Een door hem
zelf geschreven boek waarin leven en carrière van Cecile vanaf haar eerste levensjaar
uitgebreid zijn gedocumenteerd in tekst en beeld. Hij heeft drie jaar aan het verzamelen,
ordenen en uiteindelijke schrijven van ‘Rapsodie in C’ gewerkt. Het is dan ook
een prachtige en zeer
volledige biografie geworden. Dit boek is in
eigen beheer in beperkte oplage gemaakt. Voor familie en kleinkinderen een zeer
waardevol bezit! Daarnaast was het bovendien een essentiële bron voor deze
Boekomslag
Rapsodie in C, 2005 Nederlands
Audiovisueel Archief (NAA) In het Nederlands Audiovisueel Archief
(NAA), later opgenomen in de Stichting Beeld en Geluid is een veertigtal opnames
bewaard. Van radio uitzendingen van haar solo- en orkestoptredens, als begeleidster van
instrumentalisten en vocalisten, alsmede van het Zuid-Nederlands Trio en het pianoduo De
Grijs - Dispa. Een van die opnames is haar geliefde “Ballade
voor piano en orkest” van Fauré, die op deze website te beluisteren is. Tine Dispa is op 26 oktober 2007 helaas op te
jonge leeftijd door ziekte overleden. Ter nagedachtenis
aan haar werd op 5 november 2007 door Radio 4 een concertregistratie van het
pianoduo; ‘Jeux d’Enfants’ van George Bizet uitgezonden. Tegenwoordig wijdt Cecile zich uitsluitend aan
het lesgeven. Ook voor het opleiden voor het praktijkexamen, en aan het geven van masterclasses, alsmede
“cours de perfectionnement aan
getalenteerde professionals.
Marguerite
Long met o.a. Jacques Ibert, Georges Auric en Arthur Honegger. Rechts met
Maurice Ravel, 1935
Cecile
aan nieuwe vleugel, 1947
Concert
Utrechtse Orkest Vereniging in K&W te Utrecht o.l.v. Ferdinand Pels, 1959
Pianoduo
De Grijs - Dispa, 1977 Pianoduo met dirigent Youssef El Sissi in Cairo
Egypte, 1982
Voorspeelmiddag
leerlingen in Oisterwijk, 2005
Cecile
in haar lespraktijk, tijdens interview in 2002 | ||
